Bình Thuận không chỉ nổi tiếng với biển xanh cát trắng mà còn là nơi lưu giữ những di sản văn hóa quý báu của người Chăm. Một trong những công trình nổi bật nhất là Tháp Po Sah Inư – biểu tượng trường tồn của nghệ thuật kiến trúc Chămpa cổ.
Nguồn gốc và lịch sử
Tháp Po Sah Inư (còn gọi là Tháp Poshanu) tọa lạc trên đồi Bà Nài, cách trung tâm thành phố Phan Thiết khoảng 7km về phía Đông Bắc, thuộc phường Phú Hài, tỉnh Bình Thuận. Quần thể tháp này được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ VIII – đầu thế kỷ IX, dưới thời Vương quốc Chămpa cổ đại.
Tháp được đặt theo tên công chúa Po Sah Inư – một vị nữ thần được người Chăm bản địa tôn thờ vì đã có công khai hoá và bảo vệ dân làng. Tuy nhiên, theo nhiều nhà nghiên cứu, tháp ban đầu được xây dựng để thờ thần Shiva – một trong những vị thần tối cao của Ấn Độ giáo, sau đó mới được người dân địa phương thờ thêm nữ thần Po Sah Inư theo tín ngưỡng dân gian Chăm.
Kiến trúc đặc sắc
Tháp Po Sah Inư thuộc phong cách kiến trúc Hòa Lai – một trong những phong cách tiêu biểu của nghệ thuật Chămpa cổ. Dù quy mô không lớn như các quần thể tháp khác ở Mỹ Sơn hay Nha Trang, nhưng tháp lại nổi bật bởi sự tinh tế, hài hòa và cân đối trong từng đường nét kiến trúc.
Toàn bộ quần thể hiện nay còn ba công trình chính: tháp chính, tháp phụ và một bệ thờ hình linga-yoni – biểu tượng thiêng liêng trong tín ngưỡng Ấn Độ giáo. Tháp chính cao khoảng 15 mét, có hình chóp vươn cao như ngọn lửa linh thiêng, tượng trưng cho sức mạnh tâm linh và sự kết nối giữa con người với thần linh. Các họa tiết trên thân tháp như hoa văn lá cuốn, tượng thần, hình chim thần Garuda… đều được chạm khắc tỉ mỉ và mang đậm màu sắc huyền bí của văn hóa Chăm.
Vật liệu xây dựng tháp là loại gạch nung đỏ đặc trưng. Điều đặc biệt là các viên gạch được xếp khít đến mức gần như không thấy vữa kết dính, một kỹ thuật xây dựng mà cho đến nay vẫn còn nhiều bí ẩn.
Giá trị văn hóa – tâm linh
Tháp Po Sah Inư không chỉ là một di tích lịch sử – kiến trúc mà còn là nơi tổ chức các nghi lễ, lễ hội truyền thống của cộng đồng người Chăm như lễ hội Katê – lễ hội lớn nhất trong năm nhằm tưởng nhớ các vị vua, thần linh và tổ tiên. Vào những dịp này, người Chăm ở Bình Thuận và các vùng lân cận tụ hội về đây, mang theo trang phục truyền thống, nhạc cụ dân tộc, thực hiện các nghi thức tế lễ và múa hát.
Bảo tồn và phát triển du lịch
Trải qua hàng nghìn năm, tháp Po Sah Inư vẫn sừng sững giữa trời xanh, trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Nơi đây không chỉ thu hút những ai yêu thích khám phá lịch sử, văn hóa mà còn là điểm check-in lý tưởng nhờ vị trí trên đồi cao, phóng tầm mắt ra toàn cảnh biển Phan Thiết thơ mộng.
Chính quyền địa phương đã và đang triển khai nhiều biện pháp bảo tồn tháp, đồng thời kết hợp phát triển du lịch bền vững để vừa giữ gìn di sản, vừa tạo điều kiện cho du khách tiếp cận văn hóa Chăm một cách sinh động và sâu sắc hơ
Tháp Po Sah Inư là một chứng tích quý giá của nền văn minh Chămpa đã từng rực rỡ ở miền Trung Việt Nam. Không chỉ mang ý nghĩa lịch sử, kiến trúc, tôn giáo mà còn là nhịp cầu nối giữa quá khứ với hiện tại, giữa cộng đồng Chăm với các dân tộc anh em trên dải đất hình chữ S. Một lần ghé thăm nơi đây, du khách không chỉ chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính mà còn cảm nhận được hơi thở linh thiêng của một nền văn hóa từng huy hoàng.
Khánh Linh
Tin cùng chuyên mục:
Ẩm thực chay Việt Nam: Di sản tinh thần giữa dòng ăn nhanh hiện đại
Di sản Mộc bản triều Nguyễn: Kho tư liệu cổ hiếm hoi còn lại
Chữ Nôm: Di sản ngôn ngữ đang dần rơi vào quên lãng
Cao lầu Hội An: Hành trình tìm hiểu món ăn di sản