Đường Lâm: Hồn cổ tích trong lòng xứ Đoài

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 50 km về phía Tây, làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây) như một cuốn sử sống, lưu giữ trọn vẹn những giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc và tâm linh của vùng đất xứ Đoài xưa cũ. Nơi đây không chỉ được biết đến là “đất hai vua” mà còn được ví như một “bảo tàng sống” về văn hóa làng quê Bắc Bộ.

Dấu ấn thời gian in trên từng phiến đá ong

Điều làm nên sức hút đặc biệt của Đường Lâm chính là nét cổ kính độc đáo được gìn giữ nguyên vẹn qua bao đời. Những con đường lát gạch nghiêng, những bức tường đá ong phủ rêu xanh, mái ngói rêu phong hay cánh cổng làng nhuốm màu thời gian… tất cả như đưa du khách lạc vào một không gian cổ tích. Đá ong – biểu tượng kiến trúc đặc trưng – hiện diện khắp nơi, từ cổng nhà, giếng nước đến đình làng, tạo nên nét riêng không nơi nào có được.

Làng cổ – nơi lưu giữ linh hồn văn hóa xứ Đoài

Đường Lâm không chỉ đẹp bởi kiến trúc cổ kính mà còn bởi chiều sâu văn hóa được truyền đời trong mỗi nếp nhà, dòng họ. Đây là nơi sinh ra hai vị vua Phùng Hưng và Ngô Quyền – những anh hùng dân tộc đã góp phần làm nên lịch sử giữ nước. Trong làng, các đình, đền, miếu mạo vẫn được gìn giữ cẩn thận, là nơi tổ chức các lễ hội truyền thống như lễ giỗ vua Ngô Quyền, hội đình Mông Phụ…

Bên cạnh đó, nếp sinh hoạt, lối sống của người dân nơi đây cũng vẫn giữ nguyên sự mộc mạc, đậm chất Bắc Bộ. Những món ăn truyền thống như chè lam, kẹo dồi, tương – đặc sản của Đường Lâm – không chỉ là hương vị quê hương mà còn là kết tinh của trí tuệ và bàn tay khéo léo của người dân xứ Đoài.

Du lịch và bài toán bảo tồn

Những năm gần đây, làng cổ Đường Lâm đã trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển du lịch là thách thức về bảo tồn di sản. Việc hài hòa giữa giữ gìn nguyên trạng văn hóa truyền thống và phát triển kinh tế du lịch đang là bài toán đặt ra cho chính quyền và người dân địa phương.

Một số ngôi nhà cổ đang xuống cấp, nhu cầu cải tạo để đáp ứng đời sống sinh hoạt hiện đại là chính đáng, song điều đó đòi hỏi phải có giải pháp khéo léo để vừa bảo tồn giá trị cũ, vừa đáp ứng nhu cầu mới. Sự vào cuộc của các cấp quản lý, giới chuyên môn và cộng đồng dân cư là yếu tố then chốt để giữ hồn làng cổ giữa vòng xoáy đô thị hóa.

Đường Lâm không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa ngàn năm, mà còn là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa truyền thống Việt Nam. Trong lòng xứ Đoài mộng mơ, làng cổ Đường Lâm như một bài thơ cổ tích vang vọng qua thời gian, nhắc nhở mỗi người về cội nguồn và giá trị của sự gìn giữ.

Diệu Linh