Tò he – Sắc màu tuổi thơ trong mùa Trung thu

Làng Xuân La (huyện Phú Xuyên, Hà Nội) từ lâu được coi là cái nôi của nghệ thuật nặn tò he – món đồ chơi dân gian độc đáo của người Việt. Với lịch sử hàng trăm năm, nghề làm tò he ở đây vẫn giữ nguyên nét truyền thống: bột gạo nếp được nhuộm màu tự nhiên rồi khéo léo nặn thành hình con vật, hoa lá, nhân vật cổ tích. Qua bàn tay nghệ nhân, từng nắm bột nhỏ trở thành tác phẩm sống động, mang sắc màu tuổi thơ. Dù chịu nhiều thách thức từ sự cạnh tranh của đồ chơi hiện đại, Xuân La vẫn duy trì nghề, trở thành điểm đến văn hóa hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu di sản dân gian.

Hồn quê trong món đồ chơi dân gian

Mỗi dịp Trung thu, bên cạnh những chiếc đèn ông sao, trống ếch hay mặt nạ giấy bồi, tò he vẫn hiện diện như một phần ký ức tuổi thơ. Loại đồ chơi dân gian được nặn từ bột gạo này mang sắc màu rực rỡ, gợi nhớ đến những mùa trăng rằm xưa, nơi trẻ em háo hức chờ đợi, còn người lớn tìm lại ký ức tuổi thơ bình dị.

Làng nghề Xuân La – cái nôi của tò he

Nghề nặn tò he có nguồn gốc từ làng Xuân La (Phú Xuyên, Hà Nội) với lịch sử hàng trăm năm. Nguyên liệu làm tò he đơn giản chỉ là bột gạo nếp được nhuộm màu từ lá cây, hoa, củ quả. Dưới bàn tay khéo léo của nghệ nhân, từng nắm bột nhỏ trở thành hình chim muông, hoa lá, nhân vật cổ tích hay con vật gắn liền với Tết Trung thu như Chị Hằng, Thỏ Ngọc. Điểm độc đáo là mỗi sản phẩm chỉ mất vài phút để nặn, khiến trẻ em thích thú vừa được chơi, vừa được xem quá trình sáng tạo.

Điểm nhấn trong không gian Trung thu

Trong đêm hội trăng rằm, tò he không chỉ là món đồ chơi mà còn là một phần không thể thiếu của văn hóa hội làng. Trên các con phố rực rỡ đèn lồng, gian hàng tò he nổi bật với sắc màu bắt mắt, thu hút trẻ em và cả người lớn. Hình ảnh một đứa trẻ cầm chú tò he ngộ nghĩnh trong tay đi rước đèn đã trở thành ký ức khó quên với nhiều thế hệ.

Tò he không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc. Nó nuôi dưỡng trí tưởng tượng, rèn luyện sự khéo léo cho trẻ nhỏ và khơi dậy tình yêu với những giá trị truyền thống. Đối với người lớn, tò he là ký ức tuổi thơ trở về, là biểu tượng của sự mộc mạc, gần gũi trong đời sống dân gian Việt Nam.

Thách thức và nỗ lực bảo tồn

Trong xã hội hiện đại, sự lên ngôi của đồ chơi công nghiệp nhiều màu sắc và tiện lợi khiến nghề nặn tò he đứng trước nguy cơ mai một. Nghệ nhân nối nghề ngày càng ít, thị trường thu hẹp dần. Tuy vậy, những năm gần đây, tò he đã được đưa vào các lễ hội văn hóa, trường học, thậm chí giới thiệu ra quốc tế như một biểu tượng văn hóa đặc trưng. Đây là nỗ lực cần thiết để giữ cho di sản này không bị lãng quên.

Giữa vô vàn trò chơi hiện đại, tò he vẫn giữ được chỗ đứng nhờ sự độc đáo và giá trị tinh thần mà nó mang lại. Trong ánh trăng rằm, khi tiếng trống ếch vang lên, lồng đèn sáng rực và trẻ em say mê với những con tò he đầy sắc màu, ta nhận ra rằng hồn cốt văn hóa Việt vẫn đang tiếp nối qua từng thế hệ. Tò he không chỉ là đồ chơi, mà còn là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, lưu giữ nét đẹp truyền thống trong mùa Trung thu đoàn viên.

Diệu Linh