Mã Pí Lèng: Con đèo đá dựng giữa trời xanh Tây Bắc

Giữa trùng điệp núi non vùng cao nguyên đá Hà Giang, đèo Mã Pí Lèng sừng sững như một kỳ quan thiên nhiên và kỳ tích lao động của con người. Với độ cao và độ hiểm trở vào hàng bậc nhất Việt Nam, nơi đây từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự hùng vĩ, hoang sơ và vẻ đẹp bất tận của Tây Bắc.

Biểu tượng của sự hiểm trở

Mã Pí Lèng – theo tiếng Quan Hỏa có nghĩa là “sống mũi ngựa” – mang hình tượng mạnh mẽ mô tả sự hiểm trở đến mức ngựa leo qua cũng phải khuỵu chân. Tuy nhiên, người Mông địa phương lại gọi tên đèo là “Máo Pí Lèng”, nghĩa là sống mũi mèo – gợi hình ảnh nhỏ nhắn nhưng sắc nhọn và dốc đứng.

Đèo Mã Pí Lèng dài khoảng 20 km, nằm trên con đường Hạnh Phúc nối thành phố Hà Giang với hai huyện vùng cao Đồng Văn và Mèo Vạc. Với độ cao hơn 1.200 mét so với mực nước biển, đèo uốn lượn qua những vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu hun hút ôm lấy dòng sông Nho Quế xanh thẳm, một bên là núi đá tai mèo nhọn hoắt chọc thẳng lên bầu trời.

Kỳ tích từ lòng quả cảm con người

Ít ai biết rằng, con đường Hạnh Phúc – nơi đèo Mã Pí Lèng tọa lạc – là kết quả của một công trình vĩ đại được tạo nên bởi mồ hôi, máu và cả tính mạng của hàng vạn thanh niên xung phong. Hơn 6 năm (1959–1965), hơn 1.400 con người thuộc 16 dân tộc đã miệt mài khoan đá, mở đường bằng những dụng cụ thô sơ.

Riêng đoạn đèo Mã Pí Lèng – phần khó khăn và nguy hiểm nhất – được hoàn thành nhờ một “đội cảm tử” gồm 17 người, đu dây trên vách đá dựng đứng để khoét đá, mở lối từng centimet. Họ đã tạo nên một con đèo uốn lượn giữa trời xanh, được mệnh danh là “vua của các con đèo vùng núi phía Bắc”.

Thiên đường của núi, sông và đá

Từ đỉnh đèo, khung cảnh mở ra ngoạn mục như tranh thủy mặc. Những rặng núi đá tai mèo chồng chất, trập trùng trong sương sớm. Dưới sâu là dòng Nho Quế xanh ngọc lặng lẽ trôi qua hẻm vực Tu Sản – được mệnh danh là “kỳ quan đệ nhất hẻm vực” với độ sâu gần 800 mét.

Không ít du khách choáng ngợp trước vẻ đẹp “siêu thực” nơi đây: khi thì mây trắng bảng lảng trôi qua tầm mắt, khi thì hoàng hôn đỏ rực nhuộm tím cả thung lũng, khiến Mã Pí Lèng trở thành điểm đến mơ ước của những người yêu thiên nhiên, đam mê khám phá.

Di sản quốc gia – niềm tự hào của vùng đá

Ngày 16/11/2009, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã xếp khu vực đèo Mã Pí Lèng là di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Khu vực này bao gồm đèo, đỉnh đèo và dòng sông Nho Quế – tất cả hợp thành một quần thể di sản độc đáo cả về địa chất, cảnh quan và giá trị văn hóa.

Không chỉ là nơi ngắm cảnh, Mã Pí Lèng còn gắn bó mật thiết với đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây – từ người Mông, Dao đến Lô Lô – tạo nên một bức tranh văn hóa đặc sắc giữa đại ngàn đá xám.

Lời kết

Mã Pí Lèng không chỉ là một con đèo – nó là biểu tượng của sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người. Là nơi thử thách lòng dũng cảm, là nơi khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Với những ai đã một lần đặt chân đến nơi đây, hình ảnh “con đèo đá dựng giữa trời xanh Tây Bắc” sẽ còn in đậm trong tâm trí – như một dấu ấn không thể phai mờ.

Khánh An