Lễ hội Nghinh Ông – Giá trị văn hóa biển của cộng đồng ngư dân

Trong tâm thức của ngư dân ven biển Nam Bộ, cá Ông – hay còn gọi là cá voi – là vị thần thiêng liêng, thường xuất hiện cứu giúp ghe thuyền gặp nạn giữa sóng to gió lớn. Vì thế, người dân tôn kính cá Ông như “Nam Hải đại tướng quân”. Nhiều địa phương còn lập lăng thờ để tưởng nhớ. Tín ngưỡng này phản ánh khát vọng bình an và niềm tin của cộng đồng gắn bó cả đời với biển cả.

Lễ hội rộn ràng vào tháng 9 âm lịch

Hằng năm, vào tháng 9 âm lịch, Bà Rịa – Vũng Tàu và huyện Cần Giờ (TP.HCM) lại rộn ràng trong không khí lễ hội Nghinh Ông. Đây là dịp cộng đồng ngư dân tổ chức nghi lễ trang trọng nghinh rước Ông từ biển vào lăng, cùng các nghi thức tế lễ cầu ngư, bày tỏ lòng tri ân với vị thần hộ mệnh. Không gian lễ hội nhuốm màu linh thiêng, vừa gần gũi đời thường, vừa mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc.

Không chỉ là nghi lễ, mà còn là ngày hội cộng đồng

Phần hội diễn ra náo nhiệt, thu hút đông đảo cư dân và du khách. Những màn đua thuyền rực rỡ sắc màu trên biển, tiếng trống múa lân rộn ràng, những vở hát bội cổ kính hay các trò chơi dân gian dân dã… tất cả tạo nên một bức tranh lễ hội vừa truyền thống, vừa sinh động. Đây là cơ hội để ngư dân vui chơi, chia sẻ niềm tin, cũng như khẳng định tinh thần đoàn kết cộng đồng.

Giá trị văn hóa và bản sắc biển đảo

Lễ hội Nghinh Ông không chỉ thể hiện tín ngưỡng dân gian đặc trưng của ngư dân Nam Bộ mà còn khẳng định mối quan hệ mật thiết giữa con người và biển cả. Qua lễ hội, ta thấy rõ nét đẹp “uống nước nhớ nguồn”, khi người dân biết ơn biển trời và những giá trị thiên nhiên mang lại. Đồng thời, đây là minh chứng cho sự đa dạng, phong phú của kho tàng di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam.

Điểm nhấn du lịch văn hóa đặc sắc

Trong nhiều năm gần đây, lễ hội Nghinh Ông đã trở thành điểm nhấn thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Du khách không chỉ đến để chiêm ngưỡng những nghi thức truyền thống mà còn để hòa mình vào bầu không khí náo nức của hội làng, thưởng thức ẩm thực biển, tìm hiểu đời sống ngư dân. Nhờ đó, hình ảnh văn hóa biển đảo Việt Nam được quảng bá rộng rãi, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội địa phương.

Thách thức trong công tác bảo tồn

Dẫu vậy, lễ hội Nghinh Ông cũng đối mặt với nhiều thách thức. Việc tổ chức quy mô lớn có nguy cơ dẫn đến thương mại hóa, làm phai nhạt tính linh thiêng vốn có. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong đời sống hiện đại khiến một bộ phận giới trẻ ít gắn bó với phong tục truyền thống. Do đó, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản cần được quan tâm đúng mức, vừa giữ được nét nguyên bản, vừa đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của cộng đồng.

Khẳng định bản sắc trong dòng chảy hội nhập

Lễ hội Nghinh Ông không chỉ là tài sản tinh thần của ngư dân Nam Bộ mà còn là một phần của bản sắc văn hóa Việt Nam. Giữ gìn và phát huy giá trị lễ hội chính là góp phần bảo tồn di sản văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Đây cũng là cách để thế hệ hôm nay gửi gắm niềm tin, tri ân và niềm tự hào tới mai sau.

Khánh Linh